Turrialba

De afgelopen paar dagen zijn behoorlijk druk geweest. Er is een hele hoop gebeurd, sinds dit verhaal begon: 29 oktober, 10 uur 's ochtends.

Ongeveer een maand eerder begon vulkaan Turrialba wat bijzondere signalen te laten zien. Regelmatig deden zich in (en vooral onder) de krater kleine aardbevingen voor. De fumarolen (gaten in de grond waar vulkanisch gas uit komt) werden warmer, en de CO2/SO2 ratio daalde - wat wijst op meer invloed vanuit het magmatisch systeem. Al snel was het duidelijk dat Turrialba een vulkaan ging worden die we wat beter in de gaten moesten houden.

29 oktober om 10 uur 's-ochtends begon de vulkaan met een volgende fase: Tremor. Dit is een continue trilling van de grond, wat wijst op bewegend spul. Dit spul kan gas of as zijn, maar ook magma. Een belletje naar het bezoekerscentrum van het national park Turrialba bevestigde dat het daar droog was, en dat het dus tremor was (en geen stevige regenbui). Javier heeft ze doorgegeven dat ze maar beter ervoor konden zorgen dat het park snel ontruimd kan worden.

De grote knal kwam vervolgens om 23:20 - midden in de nacht. Een explosieve uitbarsting die 25 minuten duurde. Direct zijn een aantal mensen van OVSICORI hun bed uit gebeld en in actie gekomen. Om 4 uur 's-ochtends, 30 oktober, werd er een eerste bulletin uitgegeven, met alle informatie die tot dan toe beschikbaar was.

Vlak bij de vulkaan is een redelijke hoeveelheid as gevallen. Maar ook verder weg lag er een dun laagje op de auto's (zie foto - dit was in Heredia). Er werden een paar zakjes met as naar OVSICORI gebracht. Samen met Maria hebben we deze as naar het lab gebracht om het in de oven te leggen (het was nat geworden, en we wilden het drogen).

Een aantal mensen van OVSICORI zijn naar de vulkaan gegaan. Daar hebben ze een vrij continue (maar lage) uitstoot van as waargenomen, en zijn ze de krater in gegaan om verse brokjes scoria (vulkanische bommen kleiner dan 1 centimeter) te verzamelen - niet geheel zonder risico, maar gelukkig is alles goed gegaan. Ook hebben ze de temperatuur en de gassen gemeten (de gassen overigens met behulp van een camera, en door te kijken naar het licht wat door de gaspluim wordt geabsorbeerd).

Die dag was er besloten dat ik actief betrokken ging worden bij de research rondom deze uitbarsting. Wat een buitenkans! Na geholpen te hebben met de as, heb ik geholpen met het verzamelen van informatie van Facebook en Twitter. Maarten en Geoffroy kwamen om half zes terug bij OVSICORI, met de verzamelde gegevens en verzamelde stenen. Geoffroy had zelfs een flink stuk rots bij zich, en een kapot zonnepaneel van een seismisch station (drie maal raden..).

Ik heb de samples van as uit de oven gehaald (wat ben ik blij dat ze hier goede handschoenen hebben), en ben met Maarten en Geoffroy naar het petrologielab gegaan, waar we de as en de scoria onder de microscoop hebben gelegd. De voorlopige conclusie was dat het grootste deel van het materiaal "altered" was - dus niet helemaal nieuw magma. Maar om echt zekerheid te krijgen moesten de scoria onder de elektronenmicroscoop worden gelegd. Een apparaat wat we zelf niet hebben.

Tijd voor de persconferentie (zie foto's). Een half uur lang legden Javier, Maarten, Geoffroy en Maria uit wat er zich nou de afgelopen dagen had afgespeeld. Ik zat achterin de zaal - ik had niks bijzonders te melden maar wilde er toch bij zijn. Vragen van de pers zijn helaas onbeantwoord gebleven ("Hoe lang gaat het nog duren?" "Too early to tell." "Hoeveel overlast gaan we hebben?" "Too early to tell."). Na afloop waren er nog wat losse interviews - vooral met Maarten en Geoffroy.

Na de persconferentie kregen we te horen dat we de volgende dag de elektronenmicroscoop van de UCR mochten gebruiken - hij zou de hele ochtend vrij zijn. Maarten en Geoffroy zijn direct de scoria gaan ingieten in epoxyhars, om een stabiele "stage" te maken voor onder de microscoop. "Martijn, wil je morgen mee?" Natuurlijk!

Uiteindelijk was ik om half tien terug in mijn appartement. Het was voor ons allemaal een lange dag geweest.

De volgende ochtend ben ik vroeg opgestaan - ik wist immers niet hoe laat ze naar de UCR zouden. Toen ik aankwam was Geoffroy bezig de ingegoten samples te polijsten om een mooie "verse", maar vooral vlakke snede te krijgen. Turrialba had die nacht flink doorgewerkt, met maarliefst vijftien explosies. De trip naar de elektronenmicroscoop moest dus maar even wachten - er moest eerst nog een bulletin uit, en in een vergadering werd Alerta Maxima uitgeroepen. Maarten en Javier hebben nu de leiding over OVSICORI, en hebben alle resources van het observatorium ter beschikking.

Uiteindelijk zijn we rond half elf richting de UCR gegaan. Halverwege kreeg Maarten een telefoontje. Of we iemand bij het bezoekerscentrum van Turrialba hadden. Ja, dat hadden we. Mooi, om half twee komt de president van Costa Rica daar buurten om persoonlijk ingelicht te worden van de ontwikkelingen.
Oh.

Bij de UCR bleek dat ons timeslot was verlopen en dat er nu een bioloog bezig was met een project over plankton. Gewapend met het argument dat de president wilde weten wat de microscoop ons kon vertellen, konden we de microscoop gelukkig overnemen.

De scoria liet duidelijk bewijs dien voor vers magmatisch materiaal: een aantal kristallen in de steentjes waren nog helemaal gaaf en onveranderd. Chemische analyse wees uit dat het plagioklaas en olivijn waren. Volgens Maarten lag dit in de lijn der verwachting, en betekent het dat de uitbarsting wel explosief blijft, maar niet belachelijk explosief. Zo snel mogelijk werd deze informatie doorgebeld aan Cyril, zodat hij de president dit alles kon vertellen.

Uiteindelijk waren we om kwart over drie terug op OVSICORI. We hadden nog niet geluncht. Toen we op het punt stonden om te gaan lunchen, kwam Javier naar me toe. Ik had mijn survey voor aardbevingen inmiddels af. Zou het dan mogelijk zijn om iets dergelijks voor as te maken? Dat mensen ons makkelijk kunnen doorgeven hoeveel as er bij hun gevallen is? En met een knipoog voegde hij er nog aan toe dat er over twee uur een persconferentie was. Challenge accepted.

Snel wat broodjes gekocht in de supermarkt, en aan de slag gegaan. Gelukkig kon ik een heel groot deel van de code uit mijn aardbevingensurvey halen - ik gok dat ongeveer 80% een directe copy-paste is, 15% een copy paste met een kleine edit, en 5% nieuwe code. Vijf minuten voor de persconferentie was het af. Javier's blik van ongeloof was het meer dan waard. Dit had hij echt niet verwacht. En om eerlijk te zijn - ik ook niet.

Na de persco heb ik met Javier en Geoffroy de survey doorgenomen. Omdat we inmiddels verwachten dat deze uitbarsting vrij lang gaat duren, gaat het belangrijk worden dat mensen ook de tijd en datum vermelden bij hun waarnemingen, en dat ze aangeven of het heeft geregend tussen de tijd dat de as is gevallen en de meting is gedaan. Maar - zo zei Javier - dat hoefde niet direct. Goed, maandag ben je de eerste.

Tenzij hij me nog even belt dat hij het toch zo snel mogelijk wil. Dan zit ik binnen vijf minuten op OVSICORI te programmeren. Het is wel Alerta Maxima.